Jednym z najważniejszych zabytków Sandomierza jest bazylika katedralna pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Marii Panny. Wzniesiona została ona w latach 1360-1382 z inicjatywy Kazimierza Wielkiego. W połowie XV wieku dobudowana została kaplica Mesjasza z zachrystią.
Burzliwa historia
W 1656 roku pożar zniszczył znaczną część prezbiterium i dach. W roku 1674 przebudowana zostałafasada zachodnia, której nadano styl kolumnowy, podobnie jak dobudowanej kruchcie z kolumnowym portalem.
Podczas wojen napoleońskich świątynia została częściowo zniszczona. Pod koniec XIX wieku świątynia została jednakowoż odnowiona. W roku 1818 została mianowana katedrą, a w 1960 bazyliką mniejszą.
Budynek emanujący kunsztem
Ołtarz główny w stylu późnobarokowym zbudowany został przede wszystkim z czarnego, inkrustowanego marmuru. Boczne ołtarze, których autorem jest M. Polejowski, to z kolei wyraźne rokoko.
W ścianach bocznych budynku umieszczono rozmaite obrazy z początku XVIII wieku, przedstawiające między innymi rzeź ludności Sandomierza przez Tatarów. W katedrze znajdziemy też liczne nagrobki.
W listopadzie 2017 roku, decyzją prezydenta Sandomierski zespół architektoniczno-krajobrazowy wpisany został na listę pomników historii. Tytuł ten przyznawany jest zabytkom o szczególnej wartości, mającym duże znaczenie dla kulturowego dziedzictwa Polski.